Tôi bắt đầu tham gia thị trường BĐS, chứng khoán vào năm 2009, chứng kiến những đợt sóng cuối cùng của thị trường giai đoạn này, trước khi nó đổ sập vào năm 2012. Có rất nhiều bài học tích lũy được trong giai đoạn này, tôi mất hơn 10 năm để chiêm nghiệm và sẽ dành thời gian để viết nó ra đây, hy vọng giúp ích cho các bạn sales, trong bối cảnh BĐS và kinh tế hiện tại.

Kinh tế tư nhân VN và thị trường BĐS VN mới chỉ xuất hiện và được ghi nhận tầm 30 năm nay, tức là từ năm 1990 (năm là làng tôi bắt đầu có …điện), thời đó bố mẹ thay vì mua một lô đất, thường giành tiền mua con xe Cup, Honda67, Tivi màu, đầu băng…nên bạn nào sinh ra ở giai đoạn này, khi lớn lên, kiểu gì cũng có lần trách bố mẹ: Tại sao với số tiền chơi xe, chơi công nghệ (TV, đầu băng..) đó, bố mẹ không mua cho tụi con vài chục lô đất.

Thật khó để quay lại, nhưng đúng là mỗi thế hệ một khác, năm 1993 luật đất đai mới được thông qua, chuyển nhượng đất đai mới được công nhận, rồi 1995 bình thường quan hệ với Mỹ, mấy ông to to như Honda, Toyota…bắt đầu nhẩy vào Việt Nam tạo ra hàng triệu công ăn việc làm…và cơn sốt đất đầu tiên diễn ra vào những năm 1996 như một điều tất yếu, tới lúc đó, bố mẹ chúng ta mới thực sự hiểu được giá trị của đất đai, nhưng quay lại bán xe, TV…thì cũng không thể mua lại được đất nữa rồi, theo các chuyên gia đầu tư bđs thế hệ trước kể lại, thì thị trường nóng tới 1999, trước khi vỡ vào năm 2000, nguyên nhân chính là suy thoái kinh tế Châu Á, rồi vỡ bong bóng BĐS (chắc các cụ cũng đẩy giá lên cao quá, tiền từ kinh doanh sản xuất đổ hết sang găm bđs…) Không biết vô tình hay ngẫu nhiên, khi BĐS sụp đổ, giá trị về thực, thậm chí còn rẻ hơn, thì lại là cơ hội cho các tổ chức vững mạnh hơn có cơ hội. (Một số TĐ lớn nhất VN bắt đầu khởi nghiệp thời gian khủng hoảng này).

Thị trường cứ lình xình những năm tiếp theo của đầu thế kỷ mới, cho tới 1 sự kiện mà giờ tôi vẫn nhớ đó là VN gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO năm 2006, luật doanh nghiệp, luật chứng khoán chính thức được phê duyệt, ngần đó thông tin đó thôi là đủ cho một đợt bùng nổ giá BĐS lần thứ 2, tiếc là lúc này tôi vẫn đang ngồi trên ghế nhà trường nên thấy nó không có gì nóng sốt cả, thấy đi oánh PS với cả đi ăn bơm bụi giá vẫn thế.

Thị trường được đẩy lên cao trào vào năm 2008, đỉnh điểm năm 2009 (cũng là năm mà tôi và mấy anh em thân cận nhẩy vào thị trường BĐS, CK), đặc điểm của thời gian 2009-2010 là kiếm tiền từ nghề MG BĐS rất dễ, cầu nhiều hơn cung, như ra cánh đồng, vén cá mới thấy nước vậy, giao dịch từ cho thuê, bán hàng chung cư, thổ cư, dự án mới…tấp nập mọi nơi, đến nỗi đang đánh bài mà Khách hàng gọi đi chốt cọc, thì sales thời đó vẫn tự tin yêu cầu khách hàng đợi hết ván bài… và có nhiều dự án, hồi đó tôi tham gia bán hàng, mà tới giờ này, sau 12 năm, vẫn chưa triển khai hay hoàn thiện cho dân vì cơn bão khủng hoảng, bong bóng bđs năm 2012.

Nói sâu hơn vào giai đoạn 2009-2010, trong 2 năm này, ai làm bđs thì thắng bđs, ai làm chứng khoán thì thắng chứng khoán, kiếm tiền thực sự dễ dàng và khiến cho sự ảo tưởng càng lên cao, kiếm được tiền nhỏ thì mong kiếm được tiền to hơn, vay mượn nhiều hơn để đánh quả lớn hơn, bơm quả kinh khí cầu to hơn để bay cao hơn, sắm cỗ xe rộng hơn, con ngựa đẹp hơn để cưỡi đi hội…Rồi cái Bùmmm… kinh khí cầu BĐS nổ tung vào năm 2011, mở đầu cho cuộc khủng hoảng BĐS lớn chưa từng có, lan rộng ra mọi ngành nghề và hệ lụy nó để lại nhiều khi đến tận bây giờ, sau 10 năm hơn.

Ai đó sẽ hỏi, nguyên nhân nào khiến thị trường nổ năm 2011: Nó bắt nguồn từ khủng hoảng kinh tế thế giới (khởi đầu tư Mỹ) 2008 và việc kiểm soát cho vay tín dụng chưa thực sự tốt lúc bấy giờ, khiến lãi suất cho vay ngân hàng có thời điểm lên tới 24%/ năm và một số lý do đơn giản khác, kiểu bóng bị thổi lên to qua, trong khi bên trong rỗng mà vỏ thì lại quá mỏng, thì nổ thôi.

Thị trường chứng khoán có thời điểm lên tới đỉnh hơn 1000 điểm, nhưng tới 2011 rớt còn 285 điểm, cổ phiếu giá cao nhất được ghi nhận tại thời điểm sốt là hơn 600.000đ/1cp và cổ phiếu rớt giá thấp nhất được ghi nhận còn là 700 đồng/ 1 cổ phiếu (không tiện nêu tên).

Một khung cảnh bi quan khắp nơi, một cơn khủng hoảng thực sự mà giờ nghĩ lại, tôi vẫn thấy đó là một giai đoạn đầy thách thức, nhưng cũng nhiều bài học: Các CĐT phá sản hàng loạt, các sàn môi giới đóng cửa liên tục, các sales bỏ nghề, bỏ số điện thoại để tránh bị khách hàng cũ khủng bố, các doanh nhân lẫy lừng…trốn nợ như một trend.

Nhưng bên cạnh đó: Vẫn có những sales tiếp tục tồn tại với nghề, vẫn có những doanh nghiệp băng qua khó khăn, chớp cơ hội và trở thành những tên tuổi lớn tới ngày hôm nay. Họ đã làm gì, kinh doanh gì, trong giai đoạn này??? – Đây là bài học có thể áp dụng ngay trong chính giai đoạn này, giai đoạn tiền khủng hoảng 2022.

Tôi sẽ không dự báo những khó khăn sắp tới, vì có quá nhiều chuyên gia nhận định rồi, thậm chí, bạn nào nghe lại bài hát Táo quân 2012 của Quang Thắng (Hoang Mang Style – Một năm kinh tế buồn) thấy năm nay 2022 y nguyên như vậy, Táo Quân năm nay không cần sáng tác mới. Chỉ chắc rằng, sẽ có những cuộc khủng hoảng nhỏ sắp tới, giữa khách hàng với CĐT, giữa sales với sales, giữa sales với doanh nghiệp…nhưng chân thành xử lý, mọi chuyện sẽ qua, phần cuối này sẽ là các giải pháp để băng qua.

• Tìm khắp cả nước, bất kỳ sản phẩm nào có thanh khoản: Bán để sinh tồn
• Trong giai đoạn này, có 4 loại sản phẩm sẽ vẫn giao dịch được: 1). Chung cư, nhà để ở. 2) Đất nền khu công nghiệp. 3) Nhà ở xã hội. 4) Căn hộ khách sạn giá quanh 1.5 tỷ.
• Nếu vẫn muốn đi dài với nghề, đừng bao giờ bỏ qua các cuộc điện thoại của khách hàng cũ để xử lý các tình huống khủng hoảng phát sinh. Hãy luôn bên cạnh và dựa vào khách hàng.
• Các doanh nghiệp BĐS ứng xử thế nào với nhân viên & đối tác lúc này, sẽ quyết định tầm và quy mô, sức vóc của doanh nghiệp đó trong vòng 10 năm tới (làm gì có lợi được cho CBNV thì phải làm bằng được, vì chính họ mới là người xây dựng & giúp doanh nghiệp chiếm lĩnh cơ hội giai đoạn này)
• Thay đổi tư duy: Thời kiếm hàng trăm triệu/ 1 giao dịch, thu nhập khủng mỗi tháng, đã tạm qua, bình tâm lại, đầu tư vào bản thân, nghe và tham gia đào tạo nhiều hơn, nhặt từng đồng lẻ, từng giao dịch lẻ (một số bạn sales bán 1 căn giờ 30-50tr kiêu không làm, tới ngày các khoản nợ ngân hàng của các bạn đáo hạn thì 10tr/ tháng cũng không có để trả)
• Với các bạn đang đọng tiền trong BĐS và chứng khoán, thì lời khuyên dành cho các bạn như sau (tôi từng trải qua tình huống này những năm 2012): Nếu bạn vay Ngân hàng thì hãy bán cắt lỗ chứng khoán và BĐS bằng mọi giá, vì bạn sẽ không thể đủ sức trả lãi NH thời gian tới đâu (có thể tìm Khách hàng đại gia của mình, giúp mình ôm lại khoản chứng khoán và bđs lỡ mua này). Nếu bạn không vay Ngân hàng thì bạn có 2 lựa chọn nữa: Hoặc là cũng bán bằng mọi giá, thu tiền mặt về, chấp nhận thua keo này, làm vững 1 nghề duy nhất. Hoặc là Đóng lại và bỏ đó vì chuyện gì cũng sẽ qua thôi.

Như một quy luật tất yếu của thị trường, 2 trạng thái luôn tồn tại: Sốt và Đóng băng, sẽ không bao giờ mãi 1 trạng thái cả. Với những NĐT, DN có tiền, có kinh nghiệm trải qua thời kỳ này, họ sẽ không tìm kiếm bất cứ bài học gì trong giai đoạn này mà chắc chắn họ đang tìm kiếm cơ hội. Rồi sẽ tới lượt các bạn, những bạn sales, doanh nghiệp, đang dần thấm và đang được chứng kiến, trải qua một thời kỳ Khủng hoảng mới – Một trải nghiệm thực sự đáng quý, nếu kiên trì với nghề, thì 10 năm nữa thị trường lại tạo ra một lớp các nhà bđs mới. Bạn là ai sau 10 năm nữa, chính là ở cách hành xử & các quyết định của bạn trong thời khắc này.

Cre: Anh Lê Xuân Nga.